Kapıdağ Yarımadası‘ nın dikkat çekici özellikleri
Toplam 30.630 hektar alan kaplayan Kapıdağ Yarımadası , barındırdığı doğal , kültürel,tarihsel,turistik özellikleri ile binlerce yıldır insanlar için hep önemli bir yaşama alanı olmuştur.
Hergeçen gün yaşam damarlarından biri kesilen bu yaşlı dünyamızın , artık ciddi biçimde korunmaya ihtiyacı vardır. İleride henüz ne tür gelişimler ve teknolojiler geliştireceklerini bilemediğimiz torunlarımıza, çocuklarımıza o gün geldiğinde tükenmiş bir dünya bırakmamak, dolayısıyla onu mahvetmiş bir kuşak olarak anılmak istemiyorsak, doğaya biraz daha saygılı , egolarımız esiri olmayan tüketim bilincimizle sahip çıkmalıyız.
Kapıdağ Yarımadası , dünyanın nadir iç denizlerinden biri olan Marmara Denizi’ nin incisidir . Aşağıda özelliklerden birkaçını sıralamaya çalıştığımız bu doğa parçasının değerlerine bir kez daha dikkat çekip , üzerinde yapılmaya çalışılan sanayi kuruluşları ile yok olmasına, değerlerini yitirmesine engel olmalı, onu korumalıyız. Bu hepimizin temel görevlerinden bir olmalıdır.
Günümüzde bacasız sanayi halini alan turizmde Türkiye’nin belkide ilk turistik beldesi olan Erdek’in de üzerinde yer aldığı yarımadanın günümüzde yeniden bu özelliklerinin hatırlanmasında fayda vardır. Metrapollere yakınlığı ve çoğrafi konumu ile bu değerli toprak parçasını sanayi kuruluşlarının yeni gözdesi haline getirmeyelim . Önemli olan değerlerin farkına varabilmek ve onları görebilmektir.
Kapıdağ Yarımadası’nın özelliklerinden bazıları;
Tarih : M.Ö dönemlerden günümüze kadar gelen kalıntıları ile antik Kyzikos şehri, Kyzikos’un yıkımıyla oluşmuş, Artaki ( Erdek ) ve Peramos ( Karşıyaka ) şehirleri ve tarihi mirasları yarımada üzerinde önemli oluşumlardır. Kimi önemli tarihi miraslar şöyle sıralanabilir ; Palata Çeşmesi , Çifte Oluk, Apostol, Muhla Kalesi, Kirazlı Manastırı (Panagia Theotokos Faneromeni Manastiri ), Muhteşem Hadrianus tapınağının kalıntıları, Amfiteatr ve Kyzikos Tiyatrosu
Turizm : Erdek başta olmak üzeri , Ocaklar , Narlı ve Tatlısu bölgenin turizm konusunda en haraketli beldeleridir. Yaz aylarında yerli turist akını nedeniyle nüfus patlaması yaşarlar . Altın renkli kumsalları , ıssız koyları , su sporları , tekne gezileri için uygun çoğrafyası , iklimi ve bitki örtüsüyle yaz turizmi için cazip özellikler taşır. Ancak yarımada günümüz yükselen değeri olan doğa sporları içinde çeşitli imkanlar sunar . Doğa gezileri ve trekking için sınırsız parkurlar , kampçılık , dağ bisikleti , yamaç paraşütü vb. gibi alternatif spor imkanları turizm sezonunu yalnızca yaz aylarıyla sınırlı bırakmayıp tüm yıla yayabilir . Yine deniz sporları için , dalış, rüzgar sörfü , yelken gibi önemli imkanlar vardır . Yarımada aynı zamanda yöredeki binlerce insan için hafta sonları mesire yerleri, sayfiye yeri özelliklerinde alan ve mekanları da içinde barındırır. Bu bilgiler ışığında yarımadanın tamamının önemli ve geniş hacimli bir turizm bölgesi olduğunu yada olabileceğini söyleyebiliriz.
Doğal Yaşam ( Kara ) : 17,686 Hektarını ormanların oluşturduğu yarımada kara ve deniz hayvanlarının çeşitli türleri için gerek sürekli gerekse de göçmen olarak , önemli bir yaşam alanıdır. Bu hayvan türlerinden bazıları ; WWF ( Doğal Hayatı Koruma Vakfı ) verilerine göre yarımadanın Kapsül Burnu ve Maymun Burnu Akdeniz Fok’ unun yaşam alanlarındandır. Diğer türler olarak ; Yaban domuzu, kurt,çakal,tilki, kertenkele,tavşan,yılan,kaplumbağa, kuşlardan ; karga , serçe, güvercin,saka, iskete, kırlangıç, atmaca, çaylak, sığırcık, göç mevsimlerinde leylekler , kaz ve ördekler sayılabilir . Yarımadada önemli bir alan “Yaban Hayatı Koruma Sahası “ olarak belirlenmiş ve çeşitli hayvan türleri bırakılmıştır. Tabii akıbetleri hakkında olumsuz bilgilerde maalesef vardır.
Doğal Yaşam ( Deniz ) : Yarımada çevresinde çok çeşitli balık türü barınmakta yada uğramaktadır . Bu nedenle balıkçılık önemli bir gelir kaynağıdır . Ancak bilinçsiz ve kontrolsüz avlanma doğal hayatı tehdit eder hale gelmiştir.
Yarımada çevresinde görülen balık türlerinden başlıcaları şunlardır;
Göçmen balıklar: Levrek, lüfer, kolyos, uskumru,torik, mezgit, hamsi,sardalya, palamut
Yerli ve Taş balıklar : Tekir , kefal , istavrit , dil , kırlangıç, gümüş, barbunya, sinarit, sarıgöz, alyanak, çupra , izmarit , iskorpit
Kabuklu hayvanlar : Istakoz, böcek, ayna, pavurya, karides, kaya ve kum midyesi, istirdye, ticari değeri olmayan ama ekolojik yaşam açısından önem arzeden , çağanoz,çalpara,pines,sulina,kestane, deniz iğnesi ve deniz atı sayılabilir.
Süngerler: Kimi bölgelerde ticari değer taşımayan süngerler vardır.
Koruma anlamında yarımdanın , Gündoğdu Limanı doğusu ile Ormanlı Burnu arası , Erdek çevresi, Marmara Adası Domuz Burnu ile Ara Burnu arası , Marmara Adası batısı ve Hayırsız Ada ve çevresi dalışa yasak bölgeler olarak belirlenmiştir.
Orman ve Bitki Örtüsü : Kapıdağ’ da görülen kimi ağaç türlerini şöyle sıralayabiliriz; meşe türleri, akçe ağaç, dişbudak , titrek kavak, ak kavak, karaağaç, kızıl ağaç, söğüt , çınar, erguvan, kızıl çam, defne, ceviz, ıhlamur, kestane …
Kıyılarda ve yamaçlarda tarımda önemli bir yer tutan zeytin ağaçları , orta kesimleri makilik ve dağlık alanlar tamamen ormanlıktır. Şifalı bitkiler özelliğinde birçok bitkininde dağlarda ve yamaçlarda bulunması mümkündür , kekik , karabaş otu , ebegümeci,papatya ,ökse otu, yonca, ayı sarımsağı vb. olarak çoğaltabileceğimiz bitkiler doğal ortamlarında kendiliğinden yetişir.
Önemli ve özellikli tarım ürünleri : Başta zeytin ve kırmızı soğan ( ki Kapıdağ’ın kırmızı soğanının çok iddialı ve önemli bir ürün olduğunun altını çizmeliyiz ) olamak üzeri , yine kiraz ve dut başta olmak üzeri neredeyse doğal yapısının uygunluğuna göre tüm meyveler yetişir. Üzüm ( ki bağcılık artık çok yapılmamaktadır ), kırmızı biber ve buğday’ı da diğer tarım ürünleri olarak sayabiliriz. Hertürlü sebzeninde bölgede yetiştirilebildiğini belirtmekte fayda vardır. Bu anlamda bölgenin zengin çeşitliliğinde doğal yapısıyla hergeçengün önemi artarak gelişen “ Ekolojik Tarım” açısında da gelişmeye müsait olacağını tahmin etmek zor olmasa gerek . Kapıdağ bu anlamda da gelişmeye açık ve müsati bir bölge olarak da düşünülmelidir.
İklim : Bölge Akdeniz, Karadeniz, İç Andolu iklim tipleri birlikte yada tek tek görülebildiği nadir yerlerden birdir . Bu anlamdada ekolojik yapısının , fauna ve flora zenginliğinin sebebi kolayca anlaşılabilir. Kışları ılık geçer , yağışlar sonbahar ve kış aylarında yoğundur.
Sonuç Olarak : Yukarıda birtakım özelliklerini sıralamaya çalıştığımız KAPIDAĞ YARIMADASI doğal yapısı , tarihi ve turistik özellikleri , iklimi , bitki örtüsü, doğal yaşamıyla korunmaya ve geliştirilmeye ihtiyaç duyulan bir bölgemizdir. Bunca zenginliği ve çeşitliliği içinde barındıran bir bölgeyi günümüz ve gelecek değer yargılarınıda göz önüne alarak değerlendirip , sanayi kuruluşlarının yapılandığı bir alan olmaktan kurtarmalı , İstihdam değerlendirmelerini yaparken sanayinin alternatifi olabilecek bölgenin özelliğine uygun yukarıda saymaya çalıştığımız alternatifleri geliştirmek ve teşvik etmek, gerek bölge insanına sağlıklı ve mutlu bir yaşam olanağı sunarken , gerekse de gelecek adına örnek bir proje olarak kamuoyunun gündemine taşınabilecektir.
Kapıdağ’ı kirletmeyelim , koruyalım , sahip çıkalım .
Yazan : Şeref Solmazer
Eylül 2004